Jak ścierpieć siebie?

Ostatnio posprzątałam mieszkanie. Tak gruntownie. Połowa jego zawartości skończyła na śmietniku albo znalazła drugie życie poza nim. Mieszkanie od razu nabrało ładu, harmonii, wreszcie poczułam się w nim dobrze.

Przygotowując się do pisania tego tekstu zapytałam znajomych z mojego kawowego „parlamentu”, co wiedzą na temat tolerancji i samoakceptacji. Z początku rozbawieni, po chwili z autentyczną ciekawością poprosili o doprecyzowanie, czy chodzi mi o: eich lisbol et acmi? W wolnym tłumaczeniu z hebrajskiego: jak ścierpieć samego siebie?

To mnie zafrapowało. Bo niby gdzie w samoakceptacji jest miejsce na cierpienie? I czemu właściwie miałabym cierpieć? A może mam być wobec siebie cierpliwa? Słowo סבלנות (savlanut, cierpliwość), podobnie jak w polskim, ma taką samą etymologię. Znaczyłoby więc, że tolerować innych – ich poglądy, wierzenia i zachowania – to być wobec nich cierpliwym. Oraz, że tolerancja ma w sobie coś z zaciskania zębów i wytrzymywania czegoś/kogoś nawet jeśli czegoś/kogoś nie lubię. To jest właśnie owo סבל – sevel, cierpienie.

Zastanowiło mnie, czy wolałabym być tolerowana czy akceptowana. Czy wystarczy mi, że moi znajomi z „parlamentu” będą znosić moje towarzystwo przy porannej kawie? A może chciałabym, by chcieli mojej obecności – z wszystkimi moimi wadami i zaletami? I jeśli wybieram tę drugą opcję, to czy nie powinnam zacząć od akceptacji siebie?

Przyjąć z czułością

Carl Rogers, amerykański psycholog, mówi: „Ciekawy paradoks polega na tym, że mogę się zmieniać dopiero wtedy, gdy zaakceptuję siebie takim, jakim jestem”. A przecież my, ludzie, jesteśmy skomplikowani. Składamy się z myśli, uczuć, doznań i pragnień. Tych bolesnych i pozytywnych. Mamy w sobie wiele szuflad: do niektórych nie chcemy zaglądać, a niektóre są naszą dumą. Są komody, które stawiamy w salonie i podświetlamy dodatkową lampą, i takie, które chowamy za drzwiami. Nasze osobowości czy tożsamości są złożone z wielu części. Definicja nas samych może być długa i szeroka. Może też składać się z wielu elementów.

Skoro już grzebiemy w języku, to idźmy dalej tym tropem. Po hebrajsku akceptować to לקבל – lekabel, przyjmować. Akceptacja to zatem umiejętność przyjmowania wszystkich aspektów naszego jestestwa dokładnie takimi, jakimi są.

קבלה – kabala to powrót do siebie, do połączenia z sobą samym, z całym dorobkiem inwentarza, z zaletami, ale i wadami, z sukcesami i porażkami. To przyjmowanie wszystkich naszych stron z czułością i łagodnością wobec siebie. Poprzez dostrzeganie ich i robienie im miejsca akceptujemy fakt ich istnienia i przyzwalamy na ich obecność. Rezygnujemy z walki z nimi i dajemy im zielone światło, by w naturalny sposób pojawiały się w naszym życiu, a jeśli trzeba – odchodziły. Być może to nie nasz charakter, wygląd czy zachowanie jest problemem, lecz nasze dążenie, by tego nie było, albo żeby to ukryć. Co za tym idzie, chcemy unikać tego, co w życiu jest nam dane w konkretnym momencie. To nam nie służy. To nas blokuje.

Zasada „tak, i…”

Gdy prowadzę zajęcia z improwizacji tańca, często słyszę, jak studenci kierują ku sobie krytyczne uwagi, które nie pozwalają im być obecnymi w danej chwili i w pełni wyrazić się w ruchu. Pokazuję im wtedy mikser, którego używam do odtwarzania muzyki. Jest na nim kilka suwaków. Te od basu, te od głośności, te od wysokich dźwięków. Mówię im, że w każdej chwili mają możliwość wyboru: przesuwania suwaków i decydowania o tym, co w sobie usłyszą. Który głos w głowie zostanie przesunięty do góry, a który tym samym ucichnie. Niezależnie od tego, co wybiorą, nadal będzie to ten sam mikser, ze wszystkimi swoimi przyciskami i możliwościami.

Jedną z zasad improwizacji jest zasada „tak, i…”. To znaczy, że całkowicie akceptuję to, co się dzieje się ze mną i we mnie w danej chwili. Mogę być wtedy otwarta na nowe. Coś dodać, coś rozwinąć. Podobnie z naszymi myślami, które – uwaga! – wpływają na nasze emocje. Mogę wybierać, którą myśl (albo „suwak”) przesunę do góry.

Improwizacja to mówienie „tak” chwili obecnej. Gdy nam się to uda, mamy dostęp do możliwości, a tym samym do rozwoju i do zbierania nowych doświadczeń życiowych. To powiedzenie sobie „I’m enough”- jestem wystarczający, wystarczająca – tu gdzie, jestem i jaki jestem.

Jak wpływać na myśli

Nasze ciało to doskonałe narzędzie do łączenia się z umysłem i emocjami. Myśli wpływają na emocje, a te na ciało. I odwrotnie: ciało wpływa na emocje, a te na nasze myśli.

Ciało jest tylko tu i teraz. Myśli mogą uciec do przeszłości lub przyszłości, ale ciało zostaje w miejscu. „Wystarczy” (wybaczcie przekorę!) skupić się na zmysłach lub oddechu. To most, który łączy umysł z chwilą obecną. Z jedyną chwilą, w której mam jakiś wybór. Mogę wtedy zauważyć swoją myśl i jej wpływ na moje samopoczucie.

Jeśli nie dbam o to, co tkwi w moim umyśle, zaczynam mieć dużo nieprzyjemnych i męczących myśli, które wpływają na moje emocje. Mogę czuć ich ciężar, brak satysfakcji i paletę innych oceniających uczuć. Mam więc wybór, gdzie koncentruję swoją uwagę.

To tak jak z mieszkaniem, od którego zaczęłam moją opowieść. Jeśli go nie sprzątam, zaczyna robić się bałagan i wszystko porasta kurzem. Jest w nim dużo rzeczy, których nie potrzebuję, które „kiedyś się przydadzą”. Powoli zaczyna uwierać. Przestaję widzieć i wydobywać jego piękno. Mieszkanie staje się mało funkcjonalne, nie przynosi mi harmonii i radości.

Zaczynam sprzątanie, szuflada po szufladzie. Przesuwam meble. Choć do tej pory komoda z szufladami stała w salonie podświetlona, z czasem przesunę ją do drugiego, mniejszego pokoju. Potem zniosę ją do piwnicy, a gdy przestanie mi służyć – na śmietnik.

Jak pisze Dorothy Hunt, „Spokój to chwila wolna od twojej oceny. To ta chwila, kiedy wszystko przyjmujesz do przestrzeni swojego serca”.

Mój kompleks traci na sile i znaczeniu. Moje nawyki i nowe myślenie zaczynają wpływać na rzeczywistość. To, jak widzę siebie i innych, może zacząć się zmieniać.

Wybieram inną myśl. „Akceptuję i przechodzę do serwisu”, jak z internetową polityką cookies. Jedno kliknięcie i szybka decyzja, że jestem ok. I patrzę: co się teraz stanie?