tekst: Karolina van Ede-Tzenvirt
Temat przewodni ósmego numeru „Kalejdoskopu” – słowo odmieniane w przestrzeni publicznej przez wszystkie przypadki, zwłaszcza ostatnio – często traci swoją moc. Odbierane może być jako banał, pompatyczny frazes. A przecież wolność to jedna z podstawowych potrzeb człowieka, prawo i warunek do rozwoju jego pełnego potencjału.
Dla Izraela to pojęcie podstawowe. Po spędzonych tu dwóch dekadach śmiem twierdzić, że nie traci ono na mocy. Bez przemożnej potrzeby wolności, która towarzyszyła diasporze przez pokolenia, nie byłoby dzisiejszego państwa Izrael. Wiosną świętowaliśmy dwie ważne rocznice: 80. powstania w getcie warszawskim, a zaraz potem 75. ogłoszenia deklaracji niepodległości państwa. Oba wydarzenia bez mała wpłynęły na obraz współczesnego Izraela. Zapewne też dlatego od wielu miesięcy na ulicach i drogach Izraela demonstrują setki tysięcy Izraelczyków. Korzystają z przywileju wolności słowa, który to Izrael, jako jedyne państwo na Bliskim Wschodzie, gwarantuje w sposób nieograniczony. Wszyscy demonstrujący – po jednej i po drugiej stronie barykady – są przekonani, że walczą o utrzymanie tej gwarancji.
W tym numerze „Kalejdoskopu” pochylamy się nad tematem wolności w jej religijnym, społecznym i obywatelskim aspekcie, rozważamy wolność słowa i wolność samookreślenia. Czym jeszcze jest wolność w dzisiejszym Izraelu? Gdzie jest jej granica i co ona oznacza dla innych? Jak zachodzące dziś tak szybko społeczne i kulturalne zmiany wpływają na owe granice? Konserwatywna Jerozolima i otwarty na inność Tel Awiw; społeczności głęboko religijne i środowiska liberalne: w złożonej izraelskiej rzeczywistości granice wolności rysują się bardzo różnie, nie mogą być łatwo określone. Ich meandry tworzą niepowtarzalną sieć.
W wywiadzie, którego udzieliła nam w czasie swojego pobytu w Izraelu laureatka Nagrody Nobla, Olga Tokarczuk, rozmawiamy o jej osobistym spojrzeniu na pojęcie wolności. Pytamy też o Izrael widziany jej oczami i o literaturę żydowską w charakterze.
Basia Urban Nino zaprasza nas w swoim tekście „Cela z widokiem na morze” do Strefy Gazy. Wbrew wszelkim pozorom to tekst o wolności, choć wyjazd z niej boleśnie uświadamia, w jak uprzywilejowanym świecie żyjemy.
Piszemy również o uchodźcach, którzy w Izraelu na próżno szukają azylu. Tekst „Wolność wydziergana na szydełku” opowiada o wyjątkowej organizacji pod nazwą „Kuchinate” dającej afrykańskim kobietom z południowego Tel Awiwu nadzieję na lepsze życie dla nich i dla ich dzieci.
Pozostając w Tel Awiwie i jego miejskiej tkance, Stanisław Naklicki zabiera nas w najdziwniejszy zakamarek miasta: Centralny Dworzec Autobusowy, miejsce na wpół opuszczone, dziwaczne a jednak nadal funkcjonujące – choć już tylko na swoich własnych zasadach.
Rina Bodankin pochyla się z kolei nad problemem wyboru tożsamości. Rozważa, czy taki wybór w ogóle jest możliwy, czy jednak jest to coś, z czym się rodzimy i z czym ostatecznie przyjdzie nam umrzeć.
Serdecznie zapraszamy Państwa do lektury kolejnego numeru „Kalejdoskopu”. I oby wolność była dla nas zawsze oczywistością, a nie przywilejem.
